منطقه نطنز در حدفاصل ۳۳ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۲۵دقیقه تا ۵۲ درجه طول شرقی قرار دارد.وسعت شهرستان برابر ۳۳۹۷ کیلومتر مربع و ارتفاع شهر نطنز از دریا ۱۶۰۰ متر است.
گیاهان طبیعی مناطق کوهپایهای زیره، زرشک کوهی، اسپندانه و سبزیجات خوراکی معطر میباشد. گیاه «گون» به فراوانی یافت میشود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانههای روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است، این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
صیفیجات و میوههای درختی از محصولات کشاورزی نطنز است.از گذشته دیر مردمان نطنز در باغ داری و پرورش گل شهرت داشتند، گلابی نطنز یکی از تفحههای آن دیار است. ابریشم کشی یا نوغان یکی از کارهای موجود در نطنز میبود، تأسیس اداره نوغان نطنز مربوط به سال ۲ ۱ ۳ ۱ شمسی است.اما اکنون رونقی ندارد.
آبادیهای(روستاهای)نطنز را میتوان در پنج بخش متشکل کرد که این بخشها با نهرهای مربوط، همگی آب خود را از کوههای کرکس بدست میآورند. این بخشها بشرح زیر میباشد:
بـرز رود: از روستای معروف ابیانه آغاز و به ترتیب طره، برز، کمجان، یارند و هنجن
چیمه رود:شامل روستاهای بیدهند(بیدتند)، فریزهند(فریزند)، تکیه سادات، چیمه، ولوجرد
طرق رود :شامل روستاهای کشه، طار، یحیی آباد، طرق، مزده، نیه، ربط سنگ، رحمت آباد، حسن آباد، تاج آباد، ابیازن، میلاجرد , اسپدان، نسران
باد رود :متین آباد، فمی، ده آباد، خالدآباد، آقاعلی عباس، باد، اریسمان، خداوندآباد، قلعه گوشه
بلوک مرکزی:رود هاو نهرهای این بلوک از دو روستای اوره و تامه سرچشمه گرفته و به قصبه مرکزی وارد میشود و از آنجا از دو مسیر به روستاهای پایین دستی پیرامون قصبه مرکزی منتهی میشود. یک مسیر به سمت بادرود است شامل روستاهای جاریان، خفر، کندز، دستجرد، جزن، حل آباد و مسیر دیگر که امروزه پیوسته بهمان خیابان اصلی و قدیمی نطنز میباشد شامل روستاهای رهن، ,وشوشاد، افوشته، ویشته، مزیدآباد، سرشک و ریسه
همچنین رودی فصلی در بخش شمالی کوههای کرکس جاری میباشد بنام «لاکژ» که روستای صالح آباد(نی نی) و مزارع لاکژ و عباس آباد و احمد آباد و همچنین کالیجان مشرب از آن میباشند.
بخش غربی کوههای کرکس دارای رودخانهای بنام سٌه رود میباشد که شامل روستاهای:سٌه، بیدشک، دهلر، کلهرود میبوده که بعلت بٌعدمسافت با مرکز اداری نطنز به شهرستان میمه ضمیمه گردیده.متذکر میشود که رودهای منطقه نطنز همگی فصلی میباشند و در فصلهای غیر بارانی یا خشک میشوند یا به شکل نهری کم آب در میآیند.
گیاهان طبیعی مناطق کوهپایهای زیره، زرشک کوهی، اسپندانه و سبزیجات خوراکی معطر میباشد. گیاه «گون» به فراوانی یافت میشود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانههای روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است، این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
تاریخ، مردم و فرهنگ
زبان : زبان مردم نطنز یکی از گویشهای کهن زبانهای ایرانی است، در روستاهای نطنز و بخشهای مختلف آن شاهد هستیم که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوسهای خاصی در تلفظ کلمات میدهند. بطور مثال: کلمه «کوی» که در فارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه میبوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوهای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن «کیاً گفته میشود در کشه»کیه«تلفظ میشود و در بیتند(بیدهند)»کی ی«و در کالیجان»کویه«، در چیمه»کی یه«.در چیمه نام این زبان راجیی میباشد. این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی ببرند!
مراسم : پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگذار میگشته، محلی بوده برای دادوستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته، که میتوان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود.دیگر مراسم مرسوم در نطنز همان مراسمهای رایج در ایران بوده منتها با یک ویژه گیهای خاص مثلاً بیشتر در گذشتها که مراسم عروسی در روستاها برگزار میگردید با یک شوروحال خاصی بود بطوریکه چند روز طول میکشید مانند مراسم حنابندان، طبقکشی و...، مراسم مذهبی مانند بلندکردن نخل در روز عاشورا و دور چرخاندن آن میباشد که همچو دیگر نقاط است و از دیگر مراسم رفتن به زیارت امامزادگان و اهل قبور در شبهای «برات» است که به شب نیمه شعبان گفته میشود یعنی در بعدازظهر روز چهاردهم ماه شعبان اهالی بر سر قبور رفتگان خود خیرات و نذورات گذاشته.
لباس : در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه(آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود)که بخش عمدهای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته، دیگر نقاط به صورت معمول بوده، البته بغیر از لباس از دیگر نکات که هنوز در ابیانه حفظ مانده خانهها با دروپنجرههای قدیمی آن است، بطورکلی مردم ابیانه بنا به هر عللی تا امروز در حفظ آنچه که مربوط به فرهنگ گذشتهاست از دیگر نقاط سرآمد داشته بطوریکه ما در گویش زبانی نیز این اختلاف را شاهدیم تاجائیکه گویش فرس قدیم در ابیانه هنوز رایج بوده که به گفتهً بعضی زرتشتیان یزد آن را فهم کرده.
صنایع دستی : یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید میگردد، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست، که هنوز بعضی از این دستگاههای قدیمی موجود میباشد. ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که دومی یعنی قالی بافی آن هنور در روستاها رایج بوده و تولیدات آن به بازار فرش کاشان گسیل میگردد، شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده. بازار شهر نطنز شامل دو قسمت میباشد که محله قدیمی آن که به پشت بازار معروف است روزگاری بازار قصبه مرکزی نطنز بوده، که در آن آهنگری، شیلونگری(قفلسازی)، نجاری و خراطی از کارهای متداول آن عصر بوده، که تا چند سالی پیش پیرمردهای بازمانده از آن دوران هم چنان در آن کار میکردند.
|